Pierwsza Krajowa Rada Obywatelska w Polsce: Problem Ubóstwa Energetycznego
W październiku 2022 roku rozpoczął się pierwszy panel obywatelski w Polsce na szczeblu krajowym, zorganizowany przez Fundację Stocznia. Panel ten miał charakter oddolny i nie posiadał charakteru wiążącego, w przeciwieństwie do innych paneli w Polsce, które są organizowane przez władze lokalne i zobowiązują się do wdrożenia rekomendacji uzyskujących 80% poparcia. Tematem panelu obywatelskiego, znanego jako Narada o Energii, była kwestia ubóstwa energetycznego. Panel trwał pięć dni, podzielonych na trzy spotkania. Podczas tych spotkań eksperci przedstawiali temat problemu ubóstwa energetycznego, który obejmuje kwestie niskich dochodów, wysokich kosztów energii oraz efektywności energetycznej budynków. Oficjalna inauguracja i część edukacyjna odbyły się 22-23 października w Warszawie, a część deliberacyjna miała miejsce 5-6 listopada, również w Warszawie, zakończona głosowaniem 16 listopada 2022.
Nasz zespół badawczy uczestniczył w roli Obserwatorów, wspierając Organizatora w dbaniu o zgodność z przyjętymi standardami i metodologią panelu obywatelskiego, jednocześnie badając go w celach naukowych. Prof. Pospieszna i Magni Szymaniak-Arnesen miały okazję znaleźć się wśród innych osób, posiadających doświadczenie naukowe i/lub praktyczne w zakresie metodologii prowadzenia paneli obywatelskich.
Oprócz obserwacji panelu, nasz zespół we współpracy z Organizatorem, Fundacją Stocznia, opracował ankietę jako narzędzie badawcze i ewaluacyjne. Ankieta ta została przeprowadzona przed i po panelu, a pytania były inspirowane badaniami przeprowadzonymi przez naukowców z University of Luxembourg oraz ULB w Brukseli (dzięki współpracy z Dr. Emiliem Paulisem). Głównym celem naszych badań było zbadanie, czy uczestnicy panelu postrzegają ten proces jako skuteczny w podejmowaniu decyzji na temat różnych polityk. Ponadto interesowało nas, czy panel wpływa na postrzeganie sprawczości i roli jednostki w społeczeństwie, a także na zaufanie do instytucji, postrzeganie demokracji. Byliśmy również ciekawi motywacji panelistów, ich poszukiwania informacji oraz wiedzy na temat problemu, który był przedmiotem panelu. Wszystkie te aspekty zostały uwzględnione w obu ankietach, a niektóre pytania zostały powtórzone, aby zaobserwować ewentualne zmiany. Dodatkowo, w ankiecie po panelu znajdowały się pytania ewaluacyjne, podzielone na bloki tematyczne, obejmujące m.in. istotność problemu, rekrutację i uczestnictwo, proces ewaluacji, proces deliberacji, organizację panelu, ekspertów, wyniki i rekomendacje, oraz postawy wobec paneli obywatelskich.
Wyniki ankiet wniosły istotny wkład w opracowanie raportu podsumowującego panel obywatelski. Dodatkowo, udzieliliśmy komentarza na temat panelu.
