Polityki zdrowotne w dobie pandemii COVID-19: od współpracy do rywalizacji międzynarodowej

Przed wybuchem pandemii COVID-19 polityki zdrowotne poszczególnych państw były ze sobą powiązane. Było to oczywiście konsekwencją zglobalizowanej gospodarki światowej. Globalny system międzynarodowy był także wspierany poprzez takie instytucje jak: ONZ, WHO, WTO czy MFW. Pandemia koronawirusa sprawiła, iż uczestnicy stosunków międzynarodowych zaczęli zmieniać swoje zachowania, przez co doszło do zmian w obrębie systemu. Kryzys wywołany pandemią COVID-19 doprowadził do sytuacji w której to dotychczas współpracujące państwa zaczęły ze sobą rywalizować na rynku materiałów medycznych, prowadząc często działania oparte o metody wywiadowcze, czy nawet przeprowadzając nieetyczne akcje związane z rekwirowaniem materiałów strategicznych do walki z tym biologicznym zagrożeniem. Polityki zdrowotne prowadzą zatem do przemian w istniejącym systemie międzynarodowym, przekładając się nie tylko na relacje między państwami, ale również na stan ich gospodarek, czy rynki pracy. Nie można zapomnieć o tym, że pandemia COVID-19 wpłynęła na relacje międzyludzkie, a więc także na społeczeństwa poszczególnych państw.

Uczestnicy projektu „Polityki zdrowotne w dobie pandemii COVID-19: od współpracy do rywalizacji międzynarodowej” postawili sobie trzy główne cele naukowe:

1. Określenie charakteru i skali wpływu jaki pandemia koronawirusa wywiera na ład międzynarodowy, ze szczególnym uwzględnieniem wzorców współpracy i rywalizacji jego aktorów (do których zaliczamy organizacje międzynarodowe oraz państwa narodowe).
2. Podjęcie próby wyjaśnienia przyczyn leżących u podstaw decyzji podejmowanych przez organizacje międzynarodowe (które działają na poziomie globalnym i regionalnym) oraz państwa narodowe w odpowiedzi na kryzys wywołany przez pandemię COVID-19.
3. Identyfikacja skutków prowadzonych polityk zdrowotnych i wywołanych przez nie zmian na funkcjonowanie społeczeństw w kontekście interakcji międzynarodowych.

Realizacja wskazanych celów wymagała zastosowania szeregu metod badawczych, właściwych dla nauk o polityce, w tym przede wszystkim nauki o stosunkach międzynarodowych. Wśród nich wyróżnić należy przede wszystkim analizę systemową, metodę porównawczą oraz analizę instytucjonalno-prawną.

Realizowany na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza projekt wpisuje się w obszar badania społecznych skutków pandemii COVID-19. Z pewnością można do nich zaliczyć zjawiska i procesy dotyczące sfery władzy i polityki (rozumianej zarówno jako „gra o władzę”, jak i proces formułowania oraz implementacji polityk publicznych). Jednym z istotnych obszarów, w których pandemia prowadzi do zmian i przewartościowań są stosunki międzynarodowe. Obecny kryzys jest jednym z klasycznych wyzwań, do radzenia sobie z którymi budowano szeroko rozumianą infrastrukturę Global Governance (określaną jako całość instytucji, polityk, norm, procedur i inicjatyw, za pomocą których państwa i ich obywatele usiłują wprowadzić więcej przewidywalności, stabilności i ładu w odpowiedzi na wyzwania transnarodowe). Stanowi ona zatem interesujące studium przypadku dla

porównania trafności i przydatności eksplanacyjnej różnych podejść teoretycznych wyjaśniających istotę interesów państw oraz instytucji międzynarodowych. Kryzys związany z pandemią koronawirusa pojawił się również w przełomowym momencie ewolucji ładu międzynarodowego. Od ponad dekady obserwujemy bowiem wzrost napięcia i elementów rywalizacji w relacjach między mocarstwami oraz erozję szeregu norm i instytucji międzynarodowych.